Routeplanner

Algemene informatie

Metrotaal - Mind the gap is een webgebaseerde omgeving die scholen, interne en externe begeleiders wil inspireren en professionaliseren bij het werken aan positief omgaan met talendiversiteit. Het pakket wordt gebruikt om de competenties van het schoolteam te verbreden en te verdiepen en is specifiek ontworpen voor het basisonderwijs.

Je gebruikt best Google Chrome of Firefox om deze website te bekijken.

Metrotaal - Mind the gap, een metafoor voor het switchen tussen talen en taalregisters

De metrolijnen in steden zien erop het eerste gezicht als een kluwen uit. Daar wordt je al eens onzeker van. Dat mag.

” Als je elke taal durft zien als een volwaardige metrolijn hoeft het niet ingewikkeld te zijn.” (coach)

Eens je vertrouwd bent met de kleuren van de verschillende lijnen en weet hoe die verbonden zijn, dan wordt reizen al snel een ‘eitje’. Na verloop van tijd stap je blindelings op en weet je van zelf waar je kunt overstappen om vlot op je bestemming(en) te geraken. Eigenlijk heb je genoeg aan drie vragen:

  • Waar ben ik?
  • Waar wil ik naar toe?
  • Hoe geraak ik er?

Deze aanpak geldt voor reizen met de metro én voor het omgaan met talige diversiteit.
Zoals we al zeiden: ‘yumurta’! ?

Metrotaal - Mind the gap, een metafoor om in andere richtingen te durven kijken en ruimer te denken

“Weet je dat er wel drie verschillende manieren zijn om van Brussel-Noord in station Jacques Brel te geraken? Daar ben ik heel toevallig achter gekomen. Op een keer stapte ik dromend en verstrooid de trein op , vanop het ‘verkeerde’ perron. Ik had geen tijd om kwaad te zijn op mezelf. Ik leerde nieuwe stations en haltes kennen en de mensen rond me stelden me gerust. Voor ik het wist was ik toch waar ik moest zijn. Een kwartier later dan voorzien, maar een pak kennis rijker.” (coach)

Stel dus je eigen je gewoontes in vraag en wees bereid je eigen percepties te doorbreken.
We stellen vast dat er een kloof gaapt tussen wens en realiteit in omgaan met talendiversiteit op school. De heilige taalhuisjes en achterhaalde theorieën stroken niet met de realiteit van elke dag. Vandaar meer dan ooit. Mind the gap!

  • To mind betekent: ‘opletten voor’.
    Pas op dat je niet in het gat tuimelt, schalt de stem uit de speaker. Die boodschap willen wij ook uitdragen. Let op dat jij niet in dezelfde valkuil trapt. Of erger nog. Dat kinderen de talige kloof niet kunnen overbruggen. Vandaar een tweede betekenis van Mind the gap.

  • To mind betekent ook: ‘zorgen voor’. ?
    Teams kunnen voor de kloof zorgen. Ze kunnen hem zelfs verkleinen. Dat gaat niet van zelf, maar het is mogelijk. Daar geloven we meer dan ooit in.

“Aim for the gift of the gab. Van gap naar gab. Door de taalkloof te overbruggen of er een spleetje van te maken, maken steeds meer leerlingen kans op ‘the gift of the gab’.” (coach) ?

Opbouw van de website

De weg naar een effectief en open talenbeleid is noch eenduidig noch eenvoudig. Om de weg van punt A naar punt B uit te stippelen is er geen vaste route. Zo’n route uitstippelen doe je samen en stapsgewijs. Maar ook doordacht. In die zin hebben we met dit pakket de ambitie om jouw routeplanner te zijn. Geen boek vol met geijkte wegen, maar wel een pakket inspirerende voorbeelden, onderbouwde inzichten en sterke principes. Zo geraak je vroeg of laat met je team waar je wil zijn.

Metrotaal - Mind the gap, vijf routes om uit te kiezen

Zoals elke metro heeft ook Metrotaal - Mind the gap verschillende ingangen en routes. De routes waaruit je kunt kiezen zijn de volgende:
(1) kern van de zaak,
(2) verkennen,
(3) bouwstenen,
(4) voorwaarden voor de klas,
(5) voorwaarden voor de school.
Elke route heeft een ander kleur en symbool. Deze routes bieden informatie, casussen, praktijkvoorbeelden, filmmateriaal, begeleidingsfiches en bronnen aan om een groeiproces in het positief omgaan met talendiversiteit te doorlopen.

De route ‘Kern van de zaak’wil je doen stilstaan bij twee haltes: (1) de vele voordelen van positief omgaan met talige diversiteit en (2) hoe kan je dit realiseren in de praktijk? Daar is het ons om te doen!
De route ‘Verkennen’heeft als doel om je te ondersteunen in het opzetten van een groeiproces met betrekking tot positief omgaan met talige diversiteit. Vertrekkende vanuit de realiteit van een bepaalde context bieden we je naast de halte (1) strategieën en nog vijf andere haltes aan, (2) intake, (3) skill will, (4) hands up!, (5) droomscenario en (6) vraaggericht. Deze route moet vooral de kans op succes voor dit groeiproces verhogen.
De route ‘Bouwstenen’ heeft de meeste haltes en start met een waarschuwing. ? We voorzien zes haltes op je reis: (1) kennis, (2) vaardigheden, (3) motivatie, (4) rol van de leerkracht, (5) ouders en (6) visie. Hou er rekening mee dat het moeilijk is om de bouwstenen af te bakenen. Werken aan één bouwsteen heeft snel consequenties voor andere bouwstenen.
De route ‘Voorwaarden voor de klas’ doet je stilstaan bij het gegeven dat je talige diversiteit kan zien als één aspect van een krachtige leeromgeving. Het functioneel inzetten van thuistalen is nooit een doel op zich. Het is een middel om de leeromgeving nog krachtiger te maken. Vanuit deze stelling laten we zien hoe talige diversiteit een plaats heeft in de drie haltes: (1) veilig en positief klasklimaat, (2) betekenisvolle taken en (3) interactie en samenwerking. Een belangrijke succesfactor bij het exploreren en exploiteren van talige diversiteit is de mate waarin dit ingebed is in een krachtige leeromgeving.
De route ‘Voorwaarden voor de school’ heeft drie haltes. Om die tot een sterk geheel te smeden moeten we met zijn allen bewust zijn van deze drie. Hoe beter we elk van die drie (apart) ontwikkelen hoe sterker. Een driepikkel dus: (1) aandacht voor het geheel, (2) leren van elkaar en (3) vernieuwing en verbetering. Kenmerkend voor een sterke driepikkel: aan de basis staan de sterke poten verspreid, bovenaan zijn ze onlosmakelijk verbonden.

Metrotaal - Mind the gap, vele haltes onderweg

Elke route heeft verschillende haltes. Dat is maar goed ook. Dan kan je stilstaan bij nieuwe inhouden, uitdagende opdrachten, inspirerende activiteiten, methodieken, filmmateriaal, begeleidingsfiches, … om met een team ‘op ontdekking’ te gaan. De meeste methodieken en opdrachten zijn voorzien om in groep (bijv. kernteam, schoolteam, directies) aan te pakken. Maar ook de individuele, nieuwsgierige leerkracht kan in dit pakket voldoende inspiratie vinden. Toch is de achterliggende idee, dat het team als geheel aan de nodige competenties dient te werken om positief om gaan met talendiversiteit op te starten, te verdiepen of te versterken. Je kan de verschillende haltes zien aan de rechterkant van de webpagina.

KERN VAN DE ZAAK
  • Voordelen
    We bekennen kleur, maar we doen dat niet zomaar. Op basis van onderzoek weten we dat positief omgaan met talige diversiteit onderwijs drie soorten voordelen oplevert. We zetten ze op een rij.

  • Hoe realiseren?
    Het realiseren van een krachtige leeromgeving via het exploreren van talige diversiteit en (2) via het exploiteren van talige diversiteit. label:! class:sup extra) Wat dit concreet betekent kan je hier vinden.
VERKENNEN
  • Strategieën
    Je gaat straks een groeiproces aan met een team. Hiervoor bestaan er tal van inspirerende boeken, interessante kaders en minstens evenveel kwaliteitsvolle opleidingen over te nemen stappen in een groeiproces. Wij hebben echter niet de ambitie om een stappenplan uit te schrijven waarbij de weg al bepaald is. We belichten wel enkele belangrijke aspecten voor het groeiproces. Zo heb je wat houvast voor de reis die voor je ligt.

  • Intake
    Wat je nu leest, geldt niet alleen voor een taaltraject maar voor eender welk leertraject van een team. Hoe grondiger je met een team de intakeprocedure doorloopt, hoe groter het rendement. ‘Grondig’ betekent dat je een brede waaier aan vragen stelt om een al even breed beeld te krijgen. Het betekent ook dat je de vragen stelt die je moet stellen. Ook al komen die confronterend over.

  • Skill will
    Op basis van twee assen: deskundigheid (skill) en motivatie (will) kunnen werknemers of teams getypeerd worden. We vertalen deze matrix naar het coachen van teams in omgaan met talige diversiteit op school. Een coach kan zijn aanpak afstemmen naargelang de plaats waar een team zich situeert in de matrix.

  • Hands up!
    Deze werkvorm is zeer laagdrempelig en biedt snel inzicht in de perceptie van een team op het omgaan met talige diversiteit in de klas en de school. Het voordeel van deze methodiek is dat zowel de struikelblokken als de positieve ervaringen én de leervragen van de deelnemers worden blootgelegd. Bovendien geeft deze werkvorm alle deelnemers de kans om alvorens tot een algemene uitwisseling over te gaan, eerst individueel de eigen ervaringen neer te schrijven.

  • Droomscenario
    Tijdens deze methodiek krijgt een team de kans om eigen dromen tegen het licht van de realiteit te houden. We denken na over hoe we deze dromen kunnen realiseren in de huidige context van de klas of de school.

  • Vraaggericht
    Scholen, teams en leerkrachten hebben vaak tal van vragen omtrent het omgaan met talige diversiteit. Deze vragen ontstaan doorgaans vanuit obstakels, beperkingen, moeilijkheden, veranderingen, … die ze in de eigen praktijk ervaren. Ter illustratie geven we deze vragen uit de praktijk mee en voorzien we een mogelijke aanpak van begeleiding. Let op het woord ‘mogelijke’.

BOUWSTENEN
  • Kennis
    Leerkrachten en teams die talendiversiteit willen benutten, stellen zich heel wat vragen. Deze vragen ontstaan uit zorg. De meeste leerkrachten vinden geen gepaste antwoorden door een gebrek aan inzicht in en kennis over talige diversiteit en de meertalige taalontwikkeling. De ideale voedingsbodem voor het ‘kweken’ van foute mythes en dat willen we vermijden. Daarom voorzien we in dit deel acht beknopte bronnenkaarten die gebaseerd zijn op de resultaten van wetenschappelijk onderzoek uit zowel in binnen- als buitenland.

  • Vaardigheden
    In dit deel leiden we je langs diverse praktijkvoorbeelden, links en nuttige websites. Je krijgt aanzetten tot kleine en grotere ondersteunende activiteiten voor leerkrachten en scholen. Op die manier creëren we kansen om talige diversiteit in te zetten bij het uitbouwen van een krachtige leeromgeving. We voorzien voor de coaches praktijkvoorbeelden in de vorm van filmpjes. Bij enkele filmpjes zijn er begeleidingsfiches voorzien om interactief met een team, werkgroep of kerngroep aan het werk te gaan.

  • Motivatie
    Bij het begeleiden van een groeiproces is het weinig zinvol om rechtstreeks in te zetten op de motivatie van leraren. Leraren nuttige kennis aanreiken over bijvoorbeeld de cognitieve voordelen van meertaligheid kan een zinnige opstap zijn. Maar de motivatie van leraren wordt vooral bepaald door het betekenisvol ervaren van de activiteiten en ervaren van behoeften bij leerlingen. Pas dan zullen zij vernieuwende en ongekende zaken inzetten in hun klaspraktijk.

  • Rol van de leerkracht
    De percepties van leerkrachten over leerlingen hebben een impact op de verwachtingen die leerkrachten koesteren over de mogelijkheden en capaciteiten van die leerlingen. Deze verwachtingen hebben een invloed op hun schoolprestaties. Lage verwachtingen van leerkrachten over schoolprestaties beïnvloeden die prestaties op een negatieve manier. Het is dus belangrijk om stil te staan bij de beïnvloedende factoren die deze percepties mee vorm geven.

  • Ouders
    Scholen die werk willen maken van een open en inclusief talenbeleid moeten ook werk maken van het informeren van ouders, open staan en inspelen op hun vragen. Aan de hand van tips en links bieden we enerzijds ondersteuning voor een kwaliteitsvolle communicatie met (anderstalige) ouder en anderzijds zorgen we ervoor dat je een aantal handvatten aangereikt krijgt om ouders ook bewust te maken van de meerwaarde van talige diversiteit. Deze suggesties kunnen teams ook inzetten om kansen te creëren kansen om (anderstalige) ouders te laten participeren in de klas- en schoolwerking.

  • Visie
    Scholen zijn aan het zoeken in het omgaan met talige diversiteit. Op zich is dat positief, want dit zoeken geeft aan dat ze geconfronteerd worden met iets dat hen op de een of andere manier raakt. De ontwikkeling van een open talenbeleid geeft scholen houvast in hun zoektocht naar een visie op omgaan met talendiversiteit. Een goede visie is hét referentiepunt waar leerkrachten telkens naar kunnen teruggrijpen. Hier gaan we dus op zoek naar antwoorden op vragen als: wat is kenmerkend voor een goede visie? Hoe maak je werk van een gedragen visie? Hoe zet je visie om acties?
VOORWAARDEN VOOR DE KLAS
  • Veilig en positief klasklimaat
    Onderzoek toont aan dat kinderen die tot dominante taalgroepen behoren zich vaak meer op hun gemak voelen. Ze durven zich makkelijker uiten. Ze voelen zich gesteund door de groep. De visie van de school en in het bijzonder de houding van de leerkracht tegenover minderheidstalen bepalen sterk de spreekdurf van een leerling. We laten je zien hoe je via exploreren en exploiteren van talige diversiteit werk kan maken van een veilig klasklimaat.

  • Betekenisvolle taken
    Hoe echter de taak, hoe groter de kans dat die de leerlingen aanspreekt. M.a.w. het gevoel dat wat we leren ‘ertoe doet’. Als leerlingen dit gevoel ervaren beïnvloeden we zeer nadrukkelijk hun motivatie. Dit klinkt simpel maar dat is het niet altijd. Kinderen hebben zo hun eigen idee over wat wij belangrijk vinden. Het is aan ons om onze leerstof zo aan te bieden dat het voor de leerling vanzelfsprekend lijkt. Dan mag het al om moeilijke dingen gaan. Als de leerling zelf voelt dat de leerstof zinvol is en aansluit bij zijn realiteit, dan zitten we goed. We geven voorbeelden van betekenisvolle taken die via exploreren en exploiteren de talige diversiteit inzetten als bron voor leren.

  • Interactie en samenwerking
    Het sociale aspect van onderwijs is een troef die we vaak nog te weinig uitspelen: samen actief leren, coöperatieve leerstrategieën, CLIM, … Het zijn tools waarlangs we talige- en andere leerkansen gevoelig verhogen. Elk onderwerp krijgt extra dimensies als we interactie integreren in onze aanpak. Via enkele voorbeelden tonen we jou hoe interactie en samenwerking enerzijds en exploreren en exploiteren van talige diversiteit anderzijds hand in hand kunnen gaan.

VOORWAARDEN VOOR DE SCHOOL
  • Aandacht voor het geheel
    Wanneer we aandacht besteden aan het geheel zorgen we voor een afstemming tussen alle actoren in de school: leerlingen, ouders, het team, het schoolbeleid en de schoolleiding. Mensen die deze brede kijk hanteren, kijken niet alleen naast zich, maar denken ook vooruit. Dat zorgt ervoor dat ze vaker voor de duurzame oplossing gaan. We geven je graag enkele tips mee ter ondersteuning.

  • Leren van elkaar
    In een participatieve schoolcultuur krijgen leraren de tijd en ruimte om te kunnen leren van elkaar. Een schoolteam dat van elkaars kwaliteiten gebruik maakt, vergroot haar eigen potentieel aan mogelijkheden en dus haar eigen draagkracht. We staan hier stil bij tips om het leren van collega’s en externen te ondersteunen.

  • Vernieuwing en verbetering
    De school maakt werk van kwaliteitsvol onderwijs door zichzelf voortdurend uit te dagen. Die ingesteldheid heeft natuurlijk haar valkuilen. Kunst is om die drang naar verbetering te zoeken in vele kleine, haalbare stappen. Die leiden vanzelf en geleidelijk naar een grotere omwenteling. We staan stil bij beïnvloedende factoren om deze reis aan te gaan, zoals evolutie van schoolpopulatie, nieuwe inzichten vanuit onderzoek en gelijke onderwijskansen.

Metrotaal - Mind the gap, inspiratie voor onderweg

Door je activiteitenfiches, bronnenkaarten, begeleidingsfiches, filmfragmenten en artikels aan te reiken, willen we jouw aanpak leven inblazen/levendig houden/leven geven. ! Deze materialen zitten verweven doorheen het pakket en worden met symbolen aangeduid. Deze symbolen kan je zien in het vakje ‘legende’ aan de linkerkant van de websitepagina. We hebben ze ook gebundeld onder het luik ‘Inspiratie’ bovenaan de websitepagina.

Rol van de coach

Deze website is in eerste instantie ontwikkeld voor scholen en hun interne begeleiders (bijv. zorg-coördinator, beleidsondersteuner, kernteam) die een groeiproces willen opzetten rond positief omgaan met talige diversiteit. Het ontwikkelde materiaal laat ook toe dat de school ondersteuning kan vragen aan een externe schoolbegeleider (bijv. pedagogische begeleider, medewerker van een organisatie) om het proces in goede banen te leiden.

Vragen?

  • Heb je vragen over Metrotaal - Mind the gap?

  • Ben je op zoek naar meer informatie rondom positief omgaan met talige diversiteit?

  • Wil je graag een externe deskundige betrekken bij je zoektocht?
    Klik dan door naar Contact

  • Wil je meer informatie over de achtergrond van Metrotaal - Mind the gap ?
    Klik dan door naar Achtergrond