Inspiratie basisonderwijs

Nu we toch over talige diversiteit bezig zijn …

Vrij vertaald betekent Inspirare evenveel als ‘lucht inblazen’.
Wel, dat is wat we hier proberen te doen. Door je activiteitenfiches, bronnenkaarten, begeleidingsfiches, filmfragmenten, artikels en interessante websites aan te reiken, willen we jouw aanpak leven inblazen/levendig houden/leven geven. ! Op die manier willen we het open talenbeleid ook levendig houden. Jawel, zelfs luchtig houden. Want dat hebben we bij het ontwikkelen van deze site mogen ondervinden. Het hoeft allemaal niet zo moeilijk te zijn. Eenvoudig kan ook. Daar ga je zowaar vrijer door ademen!

  • activiteitenfiche

    De woordenboom

    Een woordenboom is een uit karton gesneden boom (kan ook een afbeelding zijn of een flap). In de takken van de boom hangen allerlei woorden in verschillende talen. Deze woorden zijn gericht gekozen en zijn sterk afhankelijk van het doel dat je voor ogen heb
  • activiteitenfiche

    De kamishibai

    De Kamishibai is een verteltheatertje waarbij je aan de hand van vertelplaten een verhaal brengt. De bedoeling is dat de leerlingen in duo’s en met hulp van de Kamishibai verhalen aan elkaar vertellen. Daarbij mogen ze hun thuistalen inzetten.
  • activiteitenfiche

    De stoefkast

    In de klas of op de gang staat een glazen kast, dit is de ‘stoef’kast. Het kan een oude boekenkast zijn maar evengoed is het een tafeltje. Om de maand krijgt een groepje leerlingen de opdracht om dit in te richten met allerlei woorden in verschillende talen.
  • activiteitenfiche

    Vertaalde kinderboekenlijst

    Deze boekenlijst bevat boeken in achtereenvolgens de talen Arabisch, Berbers, Chinees, Frans, Hindi, Papiamentu, Spaans, Somalisch en Turks. Sommige boeken zijn geheel in de genoemde taal, andere zijn tweetalig in de zin van Nederlands of Engels en de andere taal. Ten slotte is er nog een lijst met ‘multiculturele’ kinderboekjes in het Nederlands, en een lijstje met boeken die in véél talen beschikbaar zijn.
  • begeleidingsfiche

    Aanzetten tot participatie

    Een participerende samenwerking is een belangrijk onderdeel van een open, positieve schoolcultuur. Feedback geven en krijgen maakt voortdurend deel uit van het leerproces. In deze begeleidingsfiche geven we je graag ter inspiratie enkele reflectievragen mee.
  • begeleidingsfiche

    Omgaan met weerstanden

    We willen vooral benadrukken dat uiten van weerstand één van de mogelijke reacties is in wat zich tussen mensen afspeelt. Het is een natuurlijk gegeven. Probeer te begeleiden vanuit deze veronderstelling. Deze begeleidingsfiche biedt je hierin een aantal handvatten aan.
  • begeleidingsfiche

    Samenstellen van een kernteam

    Een kernteam kan voor een goed draaiende motor zorgen tijdens én vooral na een begeleidingstraject. Het bijeenbrengen van zo’n team is dus een uitermate belangrijke stap in een groeiproces van een team. We zetten een aantal aandachtspunten op een rij.
  • begeleidingsfiche

    Tips en tops voor de coach

    Deze begeleidingsfiche geeft je in een notendop enkele tips mee voor het begeleiden van mensen.
  • begeleidingsfiche

    Tweekolommengesprek

    Het 'Tweekolommengesprek' is een methodiek die ondersteuning biedt in de volgende doelen: 1. Blootleggen van of ruimte geven aan weerstanden in een team. 2. Zoeken naar mogelijkheden om barrières, twijfels, kritische vragen om te zetten in kansen voor een beter taalbeleid.
  • begeleidingsfiche

    Vragen voor een geslaagde intake

    Wat je in deze begeleidingsfiche leest, geldt niet alleen voor een taaltraject maar voor eender welk leertraject van een team. Hoe grondiger je met een team de intakeprocedure doorloopt, hoe groter het rendement. We bieden je alvast een brede waaier aan richtvragen aan om een breed beeld te krijgen.
  • begeleidingsfiche

    Reflectieverslag

    Een voorbeeld van een reflectieverslag. (blanco)
  • begeleidingsfiche

    Reflectieverslag, ingevuld

    Een voorbeeld van een ingevuld reflectieverslag.
  • artikel

    Lord of the kring.

    Een artikel over de 'kracht van de kring'.
  • artikel

    Mama, de kring is saai.

    In deze nieuwsbrief van het Steunpunt Diversiteit & Leren vindt je interessante informatie en tips om meer uit je kringmomenten te halen.
  • begeleidingsfiche

    De plaats van thuistalen op onze school

    Een voorbeeld van een visietekst.
  • activiteitenfiche

    Taalfamilies.

    Kinderen maken op reis snel vrienden ook al kennen ze elkaars taal niet. Ze beweren dat ze de taal verstaan. Heel vreemd is dat niet. Tijdens deze activiteit ontdekken kinderen dat er zoiets bestaat als taalfamilies.
  • activiteitenfiche

    Taaluno

    In dit taalspel ontdekken de kinderen dat talen niet zomaar los van elkaar kunnen worden gezien. Er zijn heel wat talen die gelijkenissen vertonen. In Taaluno kunnen kinderen die gelijkenissen ontdekken.
  • begeleidingsfiche

    Legpuzzel vragen bijlage

    Bijlage
  • begeleidingsfiche

    De legpuzzel

    De bedoeling van de legpuzzel is dat een team de kans krijgt om (in relatief beperkte tijd) veel informatie te verwerken en aan collega’s door te geven. Via de bronnenkaarten brengen we scholen nieuwe inzichten bij die te maken hebben met kennis over talige diversiteit gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek.
  • begeleidingsfiche

    Foute mythes

    Foute mythes. Ze zijn zeer hardnekkig en leven al decennia in de hoofden van leerkrachten en beleidsmakers. Toch doen we hier een poging ze te nuanceren en in het juiste perspectief te plaatsen.
  • bronnenkaart

    De cognitieve meerwaarde van meertaligheid.

    Een beknopte bronnenkaart die je inzicht biedt in de verschillende cognitieve voordelen van meertaligheid.
  • bronnenkaart

    Factoren die taalontwikkeling beïnvloeden.

    Het is een mythe dat alle kinderen een taal op dezelfde manier leren. Deze bronnenkaart geeft inzicht in factoren die de taalontwikkeling beïnvloeden.
  • bronnenkaart

    Meertalige taalverwerving.

    Een beknopte bronnenkaart die je inzicht biedt in de verschillende fasen en processen van een meertalige taalverwerving.
  • bronnenkaart

    Meertaligheid naar een definitie.

    Een beknopte bronnenkaart die je inzicht biedt in de de term meertaligheid.
  • bronnenkaart

    Problematische taalverwerving?

    Bij meertalige taalverwerving komen vaak elementen voor die in eerste instantie problematisch lijken. Dit zijn echter normale verschijnselen van taalverwerving. Deze beknopte bronnenkaart zet een aantal zaken op een rijtje.
  • bronnenkaart

    Taalvaardigheid breed evalueren.

    Waarom is breed evalueren van taalvaardigheid belangrijk? In deze beknopte bronnenkaart vind je antwoorden.
  • bronnenkaart

    Talige repertoires.

    Deze bronnenkaart verduidelijkt het begrip ' talige repertoires'.
  • bronnenkaart

    Waarom is moedertaal belangrijk?

    Deze beknopte bronnenkaart geeft een antwoord op de vraag 'Waarom is moedertaal zo belangrijk?'
  • activiteitenfiche

    Beeldtaal

    Tijdens Beeldtaal gaan leerlingen aan het werk met een voor hen ‘vreemde’ taal. De bedoeling is dat de leerlingen zonder te weten wat een bepaald woord betekent, een beeldend werkje maken bij het woord.
  • activiteitenfiche

    Boeken in alle talen

    Elke klas of school heeft wel een kleine of grote bibliotheek. Vaak is deze voorzien van een variatie aan leesboeken, prentenboeken, luisterboek, cd’s in het Nederlands. Met een kleine inspanning kunnen deze boeken ook voorzien worden in verschillende talen. Deze fiche kan alvast voor inspiratie zorgen.
  • activiteitenfiche

    De voorleeshut

    De voorleeshut is een plek (binnen of buiten de klas) waar leerlingen al dan niet samen met een leerkracht of ouder, tijdens speeltijden of middagpauzes kunnen samenkomen om te genieten van mooie woorden in vele talen.
  • activiteitenfiche

    Dialecten

    Deze activiteit beschrijft kort hoe een leerkracht de uitdaging aanging om de talige diversiteit van leerlingen (en vancollega’s) in te zetten in haar lessen wereldoriëntatie.
  • activiteitenfiche

    Ik heb iets te vertellen

    Wanneer leerlingen aan het schrijven gaan, willen ze zich het liefst uitdrukken in een taal die ‘van hen is’. Aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden maken we duidelijk hoe dit kan.
  • activiteitenfiche

    Lettermonsters

    Het Latijnse schrift is slecht één van vele. De kleuters maken in deze activiteit kennis met andere lettertekens.
  • activiteitenfiche

    Rarara, wat ben ik?

    De leerlingen bedenken een ‘vreemd’ woord. Ze geven voor dit woord drie verklaringen waarvan slechts één de juiste is. De andere leerlingen proberen in groepjes te achterhalen welke de juiste is en welke de valse.
  • activiteitenfiche

    Ritme, rijm, rap!

    Muziek is een middel om culturen te overstijgen. Helemaal geweldig wordt het als je eens in anderen talen mag zingen of een rap mag schrijven!
  • activiteitenfiche

    Stempelen, knippen en plakken

    In alle hoeken van de klas kan je aandacht geven aan het positief benutten van talige diversiteit. Sommige hoeken lenen zich daar zeer goed toe. Zo ook met de schrijfhoek.
  • activiteitenfiche

    Talenposters

    Leerlingen staan doorgaans niet zo bewust stil bij de talige bagage waarover ze beschikken of dat ze betekenissen geven aan diverse talen. Met deze activiteit zetten we hen aan het denken en maken we de betekenis van talen bespreekbaar.
  • activiteitenfiche

    Verteltassen

    Talige diversiteit ‘zichtbaar maken’ is meer dan het voorzien van een welkomstmuur in verschillende talen. Maak talige diversiteit vooral ook zichtbaar in leermiddelen en geef meertalige leerlingen zo kansen om de eigen taal in te zetten als hefboom tot meer leren en beter samenleven in de klas en in de school.
  • artikel

    Ouders die niet voorlezen? Leer hen vertellen.

    Dit artikel uit Klasse geeft je 10 tips voor ouders die niet voorlezen.
  • begeleidingsfiche

    Casus: Schrijven in eigen taal

    Bijlage
  • begeleidingsfiche

    Casus: Thuistalen inzetten als hefboom

    Bijlage
  • begeleidingsfiche

    Drie soorten voordelen van vertalen

    Als volwassenen een vreemde taal leren en een moeilijk woord tegenkomen, zullen ze het vaak snel vertalen in hun moedertaal of aan iemand vragen om dat te doen. Leerlingen doen dit ook. Snel een vertaling geven van een moeilijk woord kan een handige strategie zijn om nieuwe, abstracte woorden begrijpelijk te maken.
  • begeleidingsfiche_film

    Het letterboekje

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment 'Het letterboekje' en richt zich op twee doelen: 1. Kennismaken met en de voordelen zien voor leerlingen bij het positief omgaan met talige diversiteit. 2. Kennismaken en verzamelen van werkvormen, ideeën, leerkrachtentips, methodieken, werkwijzen, om het realiseren van de voordelen in de klaspraktijk te concretiseren.
  • begeleidingsfiche_film

    Placemat

    Bijlage
  • begeleidingsfiche_film

    Rarara, wat ben ik?

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment 'Rarara, wat ben ik?' en richt zich op de volgende doelen: 1. Vaardigheden verwerven om talige diversiteit flexibel in te plannen in bestaande lesplannen. 2. Onze talige blik verruimen. 3. Kansen creëren om vaker talige competenties te waarderen.
  • begeleidingsfiche_film

    Van waar komt mijn taal?

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment ' Vanwaar komt mijn taal? en richt zich op volgende doelen: 1. Aanknopingspunten zoeken in de eindtermen en leerplannen om talige diversiteit een plaats te geven. 2. Nieuwsgierigheid uiten (leerkracht) en ontlokken (leerlingen) ten aanzien van de achtergrond van de leerling. 3. Kansen creëren om gelijkenissen en verschillen te ontdekken. 4. Ieders identiteit erkennen en waarderen.
  • begeleidingsfiche_film

    Voordelen realiseren in de klaspraktijk.

    Bijlage
  • begeleidingsfiche_film

    Voordelen van meertaligheid voor leerlingen.

    Bijlage
  • begeleidingsfiche

    Thuistaal is een hefboom

  • begeleidingsfiche

    Thuistaal is een hefboom.

    Deze begeleidingsfiche biedt ondersteuning in: 1. Kennismaken met de voordelen van het inzetten of benutten van thuistalen. 2. Kennismaken met de mogelijkheden om thuistalen in te zetten bij het klasgebeuren. 3. Het plezier ontdekken van spelen met taal, eenders welke taal.
  • begeleidingsfiche

    Competentie omgaan met (talige) diversiteit

    Het Steunpunt Diversiteit & Leren ontwikkelde een duidelijke visie op omgaan met diversiteit en hoe met diversiteit kan worden omgegaan in een lerende omgeving. De doelen of competenties ‘omgaan met diversiteit’ kunnen een basis zijn voor scholen om een beleid vorm te geven.
  • begeleidingsfiche

    Continuüm van een groeiproces

    Deze begeleidingsfiche toont duidelijk en visueel aan hoe een groeiproces met betrekking tot positief omgaan met talige diversiteit kan evolueren en waar je jezelf, een team, een school, een directie, een visie kan positioneren.
  • begeleidingsfiche

    Denken, delen en uitwisselen

    Deze coöperatieve werkvorm is heel eenvoudig toe te passen en vormt een krachtig middel om alle deelnemers aan het denken te zetten.
  • bf_de_plaats_van_thuistalen-def.pdf

  • begeleidingsfiche_film

    Thuistaal bestraffen

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment ' Thuistaal bestraffen' en biedt ondersteuning in: 1. Stilstaan bij de beweegredenen en de gevolgen van het aan banden leggen van thuistaal. 2. Nadenken over alternatieven om met thuistalen om te gaan. 3. Aanwakkeren van een empathische houding ten aanzien anderstalige en meertalige leerlingen. 4. Inzicht krijgen in de feitelijke talige mechanismen.
  • begeleidingsfiche

    Thuistaal in groepswerk, wat doet dat met mij?

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment ' Thuistaal in groepswerk, wat doet dat met mij?'en richt zich op de volgende doelen: 1. Stilstaan bij de beweegredenen en de gevolgen van het bestraffen of aan banden leggen van thuistaal. 2. Nadenken over alternatieven om met thuistalen om te gaan. 3. Nagaan wat de meerwaarde kan zijn van thuistaal in de context van het coöperatief leren. 4. Zoeken naar hefbomen voor een beter leerrendement.
  • begeleidingsfiche

    Geef me de vijf

    Op basis van een pedagogische studiedag heeft het schoolteam vijf ‘goede manieren’ of attitudes geformuleerd voor wanneer mensen verschillende talen gebruiken. In deze fiche beschrijven we hoe ze te werk zijn gegaan in het opstellen van attitudes.
  • begeleidingsfiche

    Intervisie

    Intervisie is een vorm van deskundigheidsbevordering waarbij collega's meedenken over vraagstukken en knelpunten uit de eigen werksituatie. Je denkt mee door vragen te stellen en niet door meteen oplossingen aan te dragen. In deze begeleidingsfiche voorzien we concrete handvatten en tips om met intervisie aan de slag te gaan.
  • begeleidingsfiche

    Observatiewijzer bij kringgesprek.

    Het organiseren van een observatiemoment is een sterk middel om leerkrachten zicht te laten krijgen op hun eigen didactisch handelen. Het werken met een observatiewijzer is zowel voor de observatie zelf alsook voor het feedbackgesprek achteraf een handig hulpmiddel. Een voorbeeld ter inspiratie.
  • begeleidingsfiche

    Observeren, feedbackgesprek en hospiteren

    Observeren tijdens de les is in veel scholen nog geen gangbare praktijk. Nochtans is dit een leerrijke werkwijze. Het biedt leerkrachten vaak een nieuw of ruimer perspectief op hun eigen handelen. Wanneer je observeert, is het belangrijk om met enkele aandachtspunten rekening te houden. Het is noodzakelijk dat dit in een veilige, opbouwende en op vertrouwen gebaseerde sfeer kan verlopen. Deze begeleidingsfiche voorziet in inzichten en tips met betrekking tot observeren, feedback geven en hospiteren.
  • begeleidingsfiche

    Richtvragen ter ondersteuning van een intervisie.

    Bijlage
  • begeleidingsfiche

    Tips bij gevoel van controleverlies op de speelplaats

    Een positieve houding van de leerkrachten ten opzichte van de thuistaal doet wonderen voor het welbevinden van de leerlingen. Toch kampen heel wat leerkrachten met een gevoel van controleverlies in hun klas én daarbuiten. Enkele tips voor de speelplaats.
  • begeleidingsfiche

    Tips bij gevoel van controleverlies in de klas

    Een positieve houding van de leerkrachten ten opzichte van de thuistaal doet wonderen voor het welbevinden van de leerlingen. Toch kampen heel wat leerkrachten met een gevoel van controleverlies in hun klas. Enkele tips voor de klas.
  • activiteitenfiche

    De spelletjesmiddag

    De deskundigheid van (anderstalige) ouders inzetten kan heel eenvoudig. Het hoeft niet altijd grote of ‘speciale’ activiteiten te omvatten. Gezelschapsspelletjes zitten boordevol talige en sociale leermomenten.
  • artikel

    Meertalig voorlezen in de klas.

    Korte getuigenis uit een artikel van Klasse over meertalige ouders die komen voorlezen in de klas.
  • begeleidingsfiche

    De schoolbrief onder de loep

    Deze begeleidingsfiche ondersteunt scholen in het optimaliseren van de schriftelijke communicatie met anderstalige ouders.
  • begeleidingsfiche_film

    Thuistaal als hefboom om ouders te betrekken

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment 'De woordenboom' en biedt ondersteuning in: 1. Kennismaken met de voordelen van het inzetten van thuistalen. 2. Thuistalen inzetten om ouders te betrekken bij het klasgebeuren. 3. Nadenken over aandachtspunten en valkuilen bij het betrekken van ouders in de klas
  • begeleidingsfiche

    Tips aan ouders

    Ouders vragen regelmatig om advies aan de school als het gaat over taalontwikkeling van hun kinderen. Scholen die werk willen maken van een open en inclusief talenbeleid zorgen ervoor dat ze ouders kunnen informeren, open staan en inspelen op hun vragen. We zetten een paar concrete tips op een rij.
  • begeleidingsfiche

    Tips bij mondelinge communicatie

    De communicatie tussen ouders en de school is belangrijk, zeker om de ouderbetrokkenheid te verhogen. Het niet afstellen van de communicatie op anderstalige ouders vanuit een eentaligheidsideologie leidt tot uitsluiting en ongelijke kansen. Deze begeleidingsfiche biedt tips aan om dit te vermijden.
  • begeleidingsfiche

    Tips bij schriftelijke communicatie

    Werk maken van een open talenbeleid betekent dat je werk maakt van de wijze waarop de communicatie met ouders verloopt. In deze begeleidingsfiche bieden we concrete tips aan met betrekking tot de schriftelijke communicatie.
  • activiteitenfiche

    De welkomstmuur

    Elk schooljaar doen leerkrachten hun uiterste best om de leerlingen (en ouders) goed te onthalen. Het werken met een welkomstmuur kan hierbij een toffe veeltalige activiteit zijn. Op een gemeenschappelijke én toegankelijke plaats in de school wordt het woord WELKOM geschilderd in alle talen die op de school aanwezig zijn.
  • begeleidingsfiche

    Concreet actieplan, een voorbeeld

    Een voorbeeld van een concreet actieplan.
  • begeleidingsfiche

    Concrete en heldere doelstellingen, een voorbeeld

    Een voorbeeld van concrete, heldere doelstellingen.
  • begeleidingsfiche

    Geef me de vijf!

  • begeleidingsfiche

    Visie op meertaligheid in al haar facetten

    Getuigenis van een directie.
  • activiteitenfiche

    Basisbegrippen rekenen en taal

    Leerkrachten en kleuterleidsters geven regelmatig aan dat hun leerlingen moeite hebben met basisbegrippen in het Nederlands. Dit kan gaan over begrippen als ‘meer’, ‘minder’, ‘plus’, ‘min’ maar ook de dagen van de week, de hoofdkleuren, woorden die veelvuldig voorkomen tijdens een thema,… Aan de hand van enkele voorbeelden laten we zien hoe thuistaal daarin een ondersteuning kan zijn.
  • activiteitenfiche

    Dierengeluiden

    Dierengeluiden worden niet in alle talen op dezelfde manier verklankt. In deze activiteit vertrekken we vanuit de wijze waarop kinderen dierengeluiden imiteren.
  • activiteitenfiche

    Mi casa

    Overal op de wereld, waar mensen wonen, vind je huizen. Maar niet alle huizen zien er hetzelfde uit ... Tijdens deze activiteit vertellen kinderen over hun huis, wie er samen met hen woont, welke talen ze spreken,...
  • activiteitenfiche

    Werken met sleutelwoorden bijlage

  • activiteitenfiche

    Werken met sleutelwoorden

    Positief omgaan met de talige diversiteit van je leerlingen kan op tal van manieren. Een handige ondersteuning is het inzetten van sleutelwoorden in allerlei talen. Zo kun je leerlingen op hun gemak te stellen, iets duidelijk maken, hen authentiek verwelkomen,…
  • activiteitenfiche

    Zingen in alle talen

    Niet alle activiteiten met betrekking tot het positief omgaan met talige diversiteit hoeven in een taalles. Werken met talige repertoires kan ook tijdens een muzikaal moment. Een voorbeeld.
  • begeleidingsfiche_film

    Het kleurenspel

    Deze begeleidingsfiche hoort bij het filmfragment 'Kleurenspel' en biedt ondersteuning in: 1. Kennismaken en herkennen van de ingrediënten van een krachtige leeromgeving. 2. Ondervinden hoe thuistaal of talendiversiteit ondersteunend kan zijn voor de leerlingen.
  • begeleidingsfiche_film

    Krachtige leeromgeving.

    Bijlage
  • begeleidingsfiche

    Talensensibilisering, een handleiding.

  • activiteitenfiche

    De leerling als tolk

    Er zijn redenen om leerlingen niet in te zetten als tolk bij een gesprek met ouders. We denken dan vooral aan oudercontacten en uiteraard ‘slecht nieuws’ gesprekken. Toch zijn er momenten waar het wel kan. Leerlingen inzetten als tolk zorgt dan voor een meerwaarde.
  • begeleidingsfiche

    Bundel interactieve en coöperatieve werkvormen

    Een bundel met 16 concrete werkvormen.
  • bronnenkaart

    Taalvaardigheid