Voordelen voor àlle leerlingen
Meertalig onderwijs en positief omgaan met talendiversiteit biedt vele voordelen
“Dat meertalig onderwijs en positief omgaan met talendiversiteit vele voordelen biedt is een statement op zich. We bekennen kleur, maar we doen dat niet zo maar.” (coaches)
Op basis van onderzoek weten we dat positief omgaan met talige diversiteit in onderwijs verschillende voordelen oplevert. Meer nog, het zijn voordelen voor àlle leerlingen.
We zetten ze hier op een rij.
Verschillende voordelen
Cognitieve voordelen voor àlle leerlingen
Metalinguïstisch bewustzijn en metacognitieve vaardigheden ontwikkelen.
Dit zijn de vaardigheden om op een abstracter niveau te denken over taal en over hoe je kennis verwerft. Deze vaardigheden vereenvoudigen de verwerving van talen. . Is die taal van ver of van hier? Wegwijs in talensensibilisering, van kleuters tot adolescenten. Leuven: Acco. label:1 class:sup) Onderzoek heeft aangetoond dat het leren van meerdere talen een positieve invloed heeft op de cognitieve ontwikkeling van leerlingen. . Cognitive development and bilingualism in primary schools: teaching maths in a CLIL environment. In D. Marsh & D. Wolff Diverse Contexts – Converging Goals: CLIL in Europe , (pp. 185-200). Frankfurt am Main: Peter Lang. label:2 class:sup) Ook niet-anderstalige leerlingen kunnen dus hun voordeel halen uit het contact met verschillende talen en meertalige leeftijdsgenoten.
Inzichten in talige diversiteit verwerven.
Door een beter ontwikkeld talig bewustzijn verwerven leerlingen een beter inzicht in de talige diversiteit in de wereld.
Bekijk het filmfragment.
In het Canvas-programma ‘Man over woord’, gaat Pieter Embrechts op zoek naar de schoonheid en de geheimen van onze taal. Elke week reconstrueert hij de verbluffende reis die alledaagse woorden hebben afgelegd voor ze in het Nederlands zijn aanbeland.
Leerinhouden veroveren.
Verschillende studies wijzen uit dat leerlingen die op school ook in hun moedertaal ondersteund worden betere resultaten behalen in de instructietaal. . Language, power, and pedagogy: Bilingual children in the crossfire. Clevedon: Multilingual Matters label:3 class:sup)
Niet cognitieve voordelen voor àlle leerlingen
Sociale vaardigheden en burgerschapszin.
Scholen bereiden leerlingen voor op het leven in de maatschappij. Deze maatschappij is pluralistisch en veeltalig. Door positief om te gaan met talige diversiteit dragen we bij tot het ontwikkelen van een open houding. Hierdoor kunnen onze leerlingen op een adequate manier functioneren in onze huidige maatschappij. Het hanteren van een doordacht talenbeleid is hierbij een ondersteunde middel. Bovendien: talige repertoires gebruiken in de klas stimuleert niet alleen nieuwsgierigheid tegenover andere culturen maar ook de motivatie om nieuwe talen te leren.
“Doordat de school en de leerkrachten veel belang hechten aan het positief omgaan met talen bevindt mijn dochter zich in een bevoorrechte positie. Als 5-jarige heeft ze een goed besef van het bestaan van verschillende talen, maar vooral ontwikkelt ze dankzij de school ook een positieve houding ten aanzien van alle talen.” (moeder)
Niet cognitieve voordelen voor leerlingen uit taalminderheden
Betrokkenheid verhogen.
Een positieve en open houding van de leerkrachten en de school ten aanzien van alle talen leidt tot meer betrokkenheid en participatie van alle leerlingen en ouders in de klas en in de school.
“De kinderen reageren heel enthousiast op de flappen, want hun mama heeft er ook iets bijgeschreven. Je merkt ook dat de ouders zien dat hun taal niet zoveel verschilt van andere talen en dan beginnen ze hierover tegen elkaar te praten aan de klasdeur.” (kleuterleidster 2de kleuterklas)
Welbevinden verhogen.
Wetenschappelijk onderzoek geeft duidelijke aanwijzingen dat als de moedertaal van leerlingen positief benaderd wordt op school, het welbevinden van die leerlingen stijgt. Kinderen die zich goed voelen op school, zullen zich sneller betrokken voelen bij het leren. Dit komt dan weer de schoolprestaties ten goede. Toelaten van andere talen op school belemmert het leren dus zeker niet en gaat ook niet ten koste van het Nederlands. . Eindrapport evaluatieonderzoek ‘Thuistaal in onderwijs’ (2009-2012) label:4 class:sup)
“Thuistaal is altijd goed, want je voelt je dan meer thuis op je school. Jij spreekt die taal, allez uw thuistaal ook thuis en als ge ze meeneemt naar school dan voelt ge u ook een beetje thuis op school.” (leerling)
Zelfvertrouwen en een positieve identiteitsvorming ontwikkelen.
De invloed van de school op de identiteitsvorming en zelfappreciatie van leerlingen is groot. Wanneer we een leerling zijn/haar taal afwijzen, erkennen we een belangrijk deel van zijn/haar identiteit niet. Door de thuistaal van leerlingen te waarderen, waarderen we de identiteit en het mens-zijn van de leerlingen. We tonen dat leerlingen, met alle delen van hun identiteit, welkom zijn op school. Dit draagt bij tot een sterke en positieve identiteitsvorming.
Bovendien tonen we via waardering van de thuistaal ook respect voor de ouders. Hierdoor zullen leerlingen minder geneigd zijn in een tweestrijd te vallen tussen wat thuis en op school als waardevol wordt beschouwd. Dit draagt dan weer bij aan een beter welbevinden. Dit geldt evenzeer voor een dialect als voor een vreemde taal.
“Ik spreek thuis met mijn mama Marokkaans. Op school? Nee jong, ik ga mezelf niet belachelijk maken.” (leerling)
Interactie in het leerproces bevorderen.
Iedereen die betrokken is bij het ondersteunen van leerlingen in taalverwerving is ervan overtuigd dat oefening helpt. Maar oefening is niet de enige factor die voor een vlotte taalverwerving zorgt. Taalverwerving wordt immers heel sterk beïnvloed door emotionele drijfveren: een taal die je met positieve dingen associeert, leer je liever en gemakkelijker.
Voor een verdere verdieping in processen van meertalige taalverwerving, de cognitieve en niet-cognitieve voordelen m.b.t. het omgaan met talige diversiteit, verwijzen we door naar de bouwsteen kennis.
Voor het antwoord op de vraag “hoe kan je die voordelen realiseren in de onderwijspraktijk?” moet je verder gaan naar “Twee manieren om de voordelen te realiseren”