Ouders

In het voeren van een open talenbeleid zijn ouders belangrijke partners

Scholen die werk willen maken van een open en inclusief talenbeleid moeten ook werk maken van het informeren van ouders, open staan en inspelen op hun vragen.
Aan de hand van tips en links bieden we enerzijds ondersteuning voor een kwaliteitsvolle communicatie met (anderstalige) ouders en anderzijds zorgen we ervoor dat je een handvatten krijgt aangereikt om ouders ook bewust te maken van de meerwaarde van talige diversiteit. Deze suggesties kunnen teams ook inzetten om kansen te creëren kansen om (anderstalige) ouders te laten participeren in de klas- en schoolwerking.

Inspelen op vragen van ouders

“Ik wil dat mijn kinderen meer kansen krijgen dan ik, dus zijn we buiten de stad gaan wonen. Mijn kinderen gaan nu naar een school waar er alleen maar Nederlands wordt gesproken.” (vader)

De eentaligheidsideologie in een samenleving en onderwijs kan zich evengoed weerspiegelen in de opvattingen en attitudes van ouders. Ook bij ouders leven vaak allerlei misvattingen over talen en het leren van (meerdere) talen.

Bezorgdheden van ouders

Eentalige, maar in het bijzonder ook anderstalige of meertalige ouders, zijn vaak bezorgd dat aandacht voor meertaligheid en thuistalen op school nadelig zou zijn voor het leren van de dominante schooltaal. Deze bezorgdheid is voornamelijk gekoppeld aan de angst dat dit de onderwijskansen in de weg zou staan (Van Gorp, 2011). 1

Ouders betrekken

De school kan ouders ook betrekken in haar open talenbeleid, door hen actief te laten participeren als experten in hun talen en culturen. Wanneer anderstalige ouders als ‘native speakers’ hun kennis en competenties kunnen delen met de klas heeft dit positieve effecten op zowel leerlingen als leerkrachten. Ook Nederlandstalige ouders kennen vaak vreemde talen of beheersen door hun beroep specifieke vormen van taalgebruik, denk maar aan het jargon van automonteurs of tandartsen.

Ouders in het open talenbeleid?

“Ik heb naar aanleiding van dierendag aan de kinderen de opdracht gegeven om een dier te tekenen en de naam er in het Nederlands bij te schrijven. Daarna namen ze hun tekeningen mee en had ik hen gevraagd om thuis aan iemand te vragen om de naam in hun thuistaal op te schrijven. De volgende dag hadden ze het allemaal mee! Ouders kwamen ook spontaan vragen waar ze mee bezig waren in de klas. Ik merk dat het dus ook de betrokkenheid bij ouders verhoogt.” (leerkracht van het 2de leerjaar)

Deze actieve en participerende rol kan ook gemakkelijk uitgebreid worden naar andere schoolactoren zoals familieleden, buurtbewoners, collega’s, vrienden van de school, … . ’t Is goe, juf, die spreekt mijn taal! Wetenschappelijk rapport over talensensibilisering in de Vlaamse onderwijscontext. Literatuurstudie praktijkgericht onderwijsonderzoek in opdracht van de Vlaamse Onderwijsraad (Vlor) p.93 label:2 class:sup)

Ouders in het talenbeleid

Ter illustratie een filmfragment waarin Guray Turkistan, directeur van de Unescoschool in Koekelberg, vertelt hoe zijn school in het talenbeleid aandacht heeft gegeven aan het informeren en betrekken van ouders.

Vraag uit de praktijk

Hoe kan ik de deskundigheid van ouders inzetten?

“Een mama leerde ons een Turks liedje, dat vonden de kinderen superleuk! Nu vragen ze nog vaak om het Turkse liedje te zingen en dan gaan ze spontaan samen dansen in de onthaalkring. Ik heb dit lied ook gebruikt tijdens het talentmoment voor de volledige school. We hadden aan alle kinderen gezegd dat we een Turks kinderliedje hadden geoefend en wie wou, mocht meedansen met ons. Er was een grote opkomst van de kinderen (tot en met het 6de leerjaar) die met ons hebben meegedanst!”
(kleuterleidster 1ste kleuterklas)

Het letterboekje

Bekijk dit filmpje.

Je krijgt het resultaat te zien van een boekenproject waarbij de kleuters een meertalig boekje hebben gemaakt. De kleuterleidsters hebben voor de vertaling naar het Turks de hulp van de ouders gevraagd.

Wil je graag meer inspirerende praktijkvoorbeelden?

Spelletjesmiddag.

De woordenboom

Bekijk dit filmfragment.

Ontdek hoe een kleuterleidster erin slaagt om ouders te betrekken en vooral hun deskundigheid m.b.t. thuistalen in te zetten bij haar klasactiviteiten.
Maak gebruik van de bijhorende begeleidingsfiche.
Thuistaal als hefboom om ouders te betrekken.

Voorlezen in alle talen

Bekijk ter illustratie dit filmfragment.

Je ziet hoe een kleuterleidster van de 2de en de 3de kleuterklas samen met een leerling van het 2de leerjaar een boekje voorleest in het Nederlands en het Turks. Dit kan je ook doen met ouders!

“Ik las een boekje voor in het Nederlands en in het Frans. Dit was zowel voor mij als voor de kinderen een leuke ervaring en zeker nog eens voor herhaling vatbaar. Ik was eigenlijk van zin om een Turks boekje te vertellen en was hiervoor op zoek gegaan op het internet maar nergens vond ik een Turks boekje dat ik dan ook in het Nederlands zou kunnen voorlezen. Achteraf bedacht ik dat ik het evengoed eens aan de ouders van Cebrail kon vragen om het verhaal samen voor te lezen. Zij in het Turks en ik dan in het Nederlands.” (kleuterleidster)

Wil je graag meer inspirerende praktijkvoorbeelden?

Klasse Meertalig voorlezen in de klas.
Werken met verteltassen.
De voorleeshut.

Taalbarrières overbruggen

De communicatie tussen ouders en de school is belangrijk, zeker om de ouderbetrokkenheid te verhogen. Het niet afstellen van de communicatie op anderstalige ouders vanuit een eentaligheidsideologie leidt tot uitsluiting en ongelijke kansen. Bij communicatie met anderstalige ouders gaat het niet om een zwart-witsituatie: mensen spreken wel of geen Nederlands. De meeste ouders bevinden zich in een grijze tussenzone. Deze grote groep vraagt om een aangepaste communicatie. Hierbij kun je zowel je taal aanpassen als verschillende ondersteuningsmiddelen hanteren om vanuit een pragmatische en realistische aanpak met àlle ouders te communiceren en àlle ouders te betrekken.

Wat zegt de wet?

Volgens de taalwetgeving is een school een openbare dienst. De wet zegt: communicatie mag enkel in het Nederlands. Alleen de Franstalige scholen in de faciliteitengemeenten vormen een uitzondering. In de praktijk laat de Vaste Commissie voor Taaltoezicht in uitzonderlijke gevallen toch toe dat je vreemde talen gebruikt, namelijk als je communicatie aan vier voorwaarden voldoet (Klasse voor leraren, 2012):

• Je blijft duidelijk een Nederlandstalige school, geen twee- of meertalige. Je gebruikt andere talen niet systematisch. Alleen in uitzonderlijke gevallen of als overgangsmaatregel.
• Je hebt een goede reden om de vreemde taal te gebruiken, een bijzonder doel. Bijvoorbeeld: je wil integratie bevorderen. Of je hebt belangrijke informatie voor personen die geen Nederlands kennen. Of je hebt dringend inlichtingen nodig van een anderstalige ouder.
• Je gebruikt de vreemde taal altijd naast het Nederlands. Je anderstalige boodschap bevat niet méér informatie dan de Nederlandse. Ook geen andere informatie. Je vermeldt duidelijk dat het om een vertaling gaat.
• Je anderstalige communicatie is alleen bestemd voor het anderstalige publiek en niet voor de Nederlandstaligen.

Tips bij communicatie

Tips bij schriftelijke communicatie met anderstalige ouders.
Tips bij mondelinge communicatie met anderstalige ouders.

Scholen die regelmatig anderstalige ouders of anderstalige nieuwkomers ontvangen op de school raden we aan om te werken met draaiboeken, scenario’s, een uitgebreide intake, instapdagen voor inschrijvingen,…