Een veilig en positief klasklimaat

Onderzoek toont aan dat kinderen die tot dominante taalgroepen behoren zich vaak meer op hun gemak voelen. Ze durven zich makkelijker uiten. Ze voelen zich gesteund door de groep. Minderheidsgroepen plaatsen zich makkelijker op de achtergrond, tonen minder spreekdurf en zijn soms beschaamd om zich in hun thuistaal uit te drukken. . Eindrapport evaluatieonderzoek ‘Thuistaal in onderwijs’ (2009-2012) label:1 class:sup)

De visie van de school en in het bijzonder de houding van de leerkracht tegenover minderheidstalen bepalen sterk de spreekdurf van een leerling.

“Ik voelde me niet goed bij de regel op onze school: hier spreekt men alleen Nederlands. Ik stelde gewoon vast dat de kinderen die het meest moeten uitgedaagd werden om te spreken, het stilst waren. Het kan toch niet goed zijn, dat kinderen de hele dag niets zeggen, uit angst iets om iets verkeerd te zeggen.” (kleuterleidster)

De rol van de leerkracht is uitermate belangrijk

We moeten werken aan taalattitudes en wederzijds respect voor elkaars taalachtergrond, aan het bespreekbaar maken van gevoelens die achter taalgebruik liggen en een open en positieve klassfeer creëren. Deze zaken zorgen ervoor dat meertaligheid in de klas niet leidt tot een bevestiging van de talige onevenwichtigheid maar net tot een betere omgang met diversiteit in de klas. . Eindrapport evaluatieonderzoek ‘Thuistaal in onderwijs’ (2009-2012) label:2 class:sup)

Een waarderende houding.

Een waarderende houding tegenover talige diversiteit is niet altijd eenvoudig. Het vraagt van leerkrachten om een open en nieuwsgierig houding aan te nemen in situaties die soms ongekend zijn. Dit kan voor sommige leerkrachten zelfs ongemakkelijk aanvoelen. Dat mag. Voor even. Om talige diversiteit te waarderen, is er meer nodig dan alleen een (goedbedoelde) positieve houding. Naast deze ingesteldheid is er kennis nodig en moet je een aantal vaardigheden ontwikkelen. Pas als je een mix van deze drie factoren hebt, kom je tot een authentieke waarderende houding die ook nog eens effectief is.

Inspelen op de inbreng van leerlingen.

Zoek het niet te ver, speel in op spontane momenten. Leerlingen zijn vaak zelf de belangrijkste inspiratiebronnen voor het omgaan met talige diversiteit. Vertrek van zaken die leerlingen aanbrengen, meemaken, kennen en kunnen. Sluit hierop aan wanneer je zelf iets introduceert.
De leerkracht in Vlaanderen is getrouwd met zijn methode.
Dat hoor je wel eens. Die aanklacht wijst er op dat nog te veel leerkrachten te zeer vasthouden aan hun planning, werkblaadjes en invuloefeningen. Openstaan en inspelen betekent niet werken zonder methodes en alles voortdurend zelf ontwikkelen. Tussen die twee uitersten liggen tal van schakeringen waarbij je taaklast en ervaringsgericht leren kunt rijmen. Gun jezelf de tijd om dit evenwicht te vinden.

Zorg voor het welbevinden van alle leerlingen.

Via een veilig en positief klasklimaat willen we alle leerlingen aanvaarden en thuis laten voelen in de klas. Leerlingen mogen en kunnen zichzelf zijn. Dat houdt ook in dat ze hun talige diversiteit niet hoeven te verbergen of ‘on hold’ hoeven te zetten.

“Wanneer de kinderen mij in het Frans horen praten tegen Ozma kijken ze soms eens op en zeggen dan tegen elkaar: dat is omdat Ozma het dan beter begrijpt.” (kleuterleidster)

De diversiteits-stelling luidt: “Hoe klein de brug ook is, ze zorgt voor verbinding”. Dat geldt evenzeer voor de talige brugjes.

“Ik ken één Poolse uitdrukking. Dat stelt weinig voor denk je. En toch is mijn Poolse mama altijd zeer blij als ik haar ’s morgens met “djen dobre” begroet. Ook mijn enige Roemeense woordje “sanatos” doet Jelena altijd lachen nadat ze moet niezen. Ook hier is het devies. Een kleine moeite, een wereld van verschil.” (cf. In de Gloria)

Werken aan een veilig en positief klasklimaat via exploreren

Door talige diversiteit zichtbaar te maken en te waarderen, geven leerkrachten aan dat ze openstaan voor taaldiversiteit en culturele verschillen in de maatschappij. Meer nog, ze hechten er belang aan. Bovendien biedt talensensibilisering én voor meertalige én voor ééntalige leerlingen ? én ouders heel wat positieve voordelen.

Talige diversiteit zichtbaar maken, hoe doe je dat?

Werken met talenposters

Bekijk het filmfragment.

Je maak kennis met een leerkracht en haar leerlingen die aan het werk gaan met het ontdekken van de talige diversiteit in de klas.

Wil je graag meer inspirerende praktijkvoorbeelden?

Taaluno
Taalfamilies
Film bij ‘Vaardigheden’: Van waar komt mijn taal?

Talige diversiteit waarderen, hoe doe je dat?

Broeder Jacob

Bekijk ter illustratie het filmpje.

Het laat je peuters en kleuters van een 1ste kleuterklas zien die het lied Broeder Jacob in alle talen van de kleuters van de klas zingen.

Wil je graag meer inspirerende praktijkvoorbeelden?

Zingen in alle talen.
Mi Casa.

Werken aan een veilig en positief klasklimaat via exploiteren

Het exploiteren van talige diversiteit gaat een stapje verder dan het exploreren. Talige diversiteit wordt zo niet enkel zichtbaar gemaakt en gewaardeerd maar ook gestimuleerd en benut als didactisch kapitaal. Dit noemen we functioneel veeltalig leren.

Talige diversiteit benutten, hoe doe je dat?

Vaderdagversje

Bekijk ter illustratie dit filmpje.

Je ziet de begeleiders van de peuters en de 1ste kleuterklas aan het werk in hun zoektocht naar thuistaal van kleuters inzetten als ondersteuning bij het aanleren van het versje voor Vaderdag.

Wil je graag meer inspirerende praktijkvoorbeelden?

Film bij Ouders: Thuistaal als hefboom voor ouders.
Dierengeluiden.

Talige diversiteit stimuleren, hoe doe je dat?

Het kleurenspel

Bekijk dit filmfragment.

Ontdek hoe een kleuterleidster van de 1ste kleuterklas een spel speelt waarbij ze de thuistaal van haar kleuters inzet als hefboom tot leren.
Maak gebruik van de bijhorende begeleidingsfiche.
Het kleurenspel.

Wil je graag meer inspirerende praktijkvoorbeelden?

Werken met sleutelwoorden.
Basisbegrippen voor rekenen en taal.

Anatomie

In een les over het ademhalingsstelsel worden leerlingen uit het zesde leerjaar uitgedaagd om de juiste term bij het juiste lichaamsdeel te plaatsen. Het leuke hieraan is dat de termen in verschillende talen aan bod komen. Een hele uitdaging voor de leerlingen, maar ze krijgen het samen voor elkaar.
Meer informatie en voorbeelden kan je ook vinden in:
Talensensibilisering, een handleiding.